تاریخچه JIT
انبار
وبگاه تخصصی انبار و انبارداری

 

سيستم توليد بهنگام  Just In Time
مقدمه
سيستم توليد به موقع ( Just-In-Time ) يكي از پيشرفته ترين سيستمهاي برنامه ريزي است كه در صدر هرم سيستمهاي نوين برنامه ريزي و كنترل توليد قرار گرفته است .
 
تاريخچه JIT
توليد به موقع يك فلسفه ي مديريت ژاپني است كه از اوايل دهه ي 1970 در بسياري از مؤسسات توليدي ژاپن مورد استفاده قرار گرفت . اين فلسفه نخستين بار توسط تائيچي اونو در شركت تويوتا به عنوان ابزاري براي بر آورده ساختن خواسته ي مشتري با حداقل تاخير معرفي و به كار گرفته شد . به همين دليل ، تائيچي اونو اغلب پدر سيستم توليد بهنگام ناميده مي شود .
كارخانجات توليد تويوتا اولين محلي بودند كه نظام توليد بهنگام در آنها مطرح گرديد . اين سيستم در طول بحران نفتي سال 1973 مورد حمايت وسيعي قرار گرفت و پس از آن توسط بسياري از سازمانهاي ديگر انتخاب گرديد .
اگرچه در آغاز كار اين سيستم به عنوان روشي براي كاهش سطوح موجودي انبارهاي ژاپني مطرح بود ولي امروزه به يك فلسفه ي مديريتي شامل مجموعه اي از علوم و در اختيار گرفتن يك سري جامع از اصول و تكنيكهاي توليد گسترش يافته است.

 
تعريف عمومي JIT
«
سيستمي جامع براي کنترل موجودي ها ي توليد است. در اين سيستم هيچ موجودي مواد اوليه خريداري نمي شود و هيچ محصولي ساخته نمي شود مگر هنگامي که ضرورت ايجاب کند. اين سيستم اساسا بر کاهش هزينه ها از طريق حذف موجودي هاي انبار تمرکز دارد.»
 
تعريف JIT از نظر انجمن حسابداران رسمي آمريکا (AICPA):
فلسفه ي ساخت بر مبناي برنامه ي حذف ضايعات و هزينه هاي انبار داري و بهبود متوالي سود مندي. که شامل اقدام هاي موفقيت آميزي از فعاليت هاي ساخت مورد نياز محصول نهايي مي شود ، از طراحي مهندسي تا تحويل ، به انضمام تمام مراحل تبديل مواد خام به جلو .

 

چرا برخي شرکت ها از سيستم JIT استفاده مي کنند؟
در سيستم هاي سنتي توليد ، موجودي هايي از مواد خام و قطعات ، کالاهاي نيمه ساخته و کالاهاي آماده فروش نگهداري مي شود تا در مقابل امکان در دسترس نبودن اقلام مورد نياز ، ايمني لازم وجود داشته باشد. اما در سال هاي اخير مديران واحد هاي صنعتي پي برده اند که نگهداري موجودي هاي ايمني هزينه ي قابل توجهي را در بر دارد. زيرا نگهداري موجودي ها موجب مصرف منابع ارزشمند مي شود و هزينه هاي مخفي را ايجاد مي کند. بنابراين ، بسياري از واحد هاي توليدي در کشور هاي صنعتي ، نحوه ي توليد و مديريت موجودي هاي خود را تغيير داده و استراتژي جديدي را براي کنترل جريان و فرآيند توليد ، به مورد اجرا گذاشته اند که مديريت به موقع موجودي ها ناميده مي شود. در اين استراتژي ، مواد خام و قطعات هنگامي خريداري يا ساخته مي شود که در مراحل مختلف فرآيند توليد مورد نياز باشد. اين نحوه ي توليد و مديريت موجودي ها ، به دليل کاهش سطح موجودي ها ، موجب صرفه جويي هاي قابل توجهي در هزينه ها شده است. به همين ترتيب ، کالاهاي نيمه ساخته ي مورد نياز در هر يک از مراحل توليد قبل از اينکه در مرحله ي بعدي لازم باشد ، توليد نمي شود. کالاهاي ساخته شده نيز هنگامي توليد مي شود که براي تامين سفارش مشتريان ضرورت داشته باشد.

 
تفاوت موجودي هاي سيستم کلاسيک با سيستم JIT
نگرش کلاسيک به موجودي ها
در سيستم توليد سنتي معمولا سه نوع موجودي که شامل مواد ، کار در جريان و کالاي ساخته شده مي باشد ، نگهداري مي شود. مديراني که از اين نوع سيستم استفاده مي کنند موجودي ها را نوعي سپر حفاظتي  در برابر نوسان هاي نا مطلوب اقتصادي در روند توليد و عامل تضمين تداوم فعاليت هاي توليدي مي دانند و آنها را از ابزار تحکيم بازاريابي ، جلب مشتري و نگهداري بازار و به تعبيري وسيله ي موثري براي توسعه ي بازار فروش خود تلقي مي کنند.
نگهداري اين موجودي ها در هر حال مستلزم تحمل هزينه در ارتباط با انبار داري ، انبار گرداني ، ضايعات ، کنترل و ... و همچنين هزينه ي فرصت است که در نهايت از طريق هزينه هاي عمومي ساخت سربار بخشي از قيمت تمام شده ي توليد را تشکيل مي دهد و موجب افزايش بهاي تمام شده ي توليدات موسسه مي گردد.

 
عناصر و ويژگي هاي عمده ي سيستم JIT در فرآيند توليد
1-  سرعت يکنواخت و هموار توليد.   


2- حذف نقاط بحراني .   
3- خريد يا توليد به مقدار نسبتاً کم
 
4-  راه اندازي سريع و کم هزينه ي ماشين آلات 
5- کيفيت بالا براي مواد اوليه و کالاهاي ساخته شده.   
6-  سيستم اثر بخش نگهداري تجهيزات
7-  بهبود سيستم توليد از طريق کار گروهي .
8- تنوع مهارت هاي کارکنان و انعطاف تجهيزات.   


9 - توسعه ي نيروي کار با قابليت هاي انعطاف.    

 
10-  معامله با عرضه کنندگان محدود
 
اهداف اجراي يک سيستم JIT
 
به طورخلاصه ميتوان گفت كه اهداف اجراي سيستمJITعبارتند از:
1- حذف تمام فعاليتهايي كه هيچ گونه ارزش افزوده اي به محصول اضافه نمي كند.
2- كيفيت مطلوب توليد - در سيستم JITانجام درست هرفعاليت ، لازم ، ضروري و حياتي است و همچنين كيفيت توليد بايد تضمين شده باشد.
3- تأكيد بربهبود مداوم -  فلسفه كايزن يا بهبود مداوم در سيستم توليدي JITدر حد اعلاي آن استفاده مي شود.
4- تأكيد بر ساده سازي عمليات - در سيستم JITسعي بر اين است كه عمليات در ساده ترين شكل خود انجام شوند.

 
مزاياي سيستم JIT در توليد
اگر سيستم  JITبا موفقيت اجرا شود ، مزيتهاي مهمي را به دنبال خواهد داشت كه اهم آنها عبارتند از:
كاهش ميزان موجودي(مواد – كالاي در جريان ساخت – كالاي ساخته شده).
كاهش فضاي مورد نياز (نظير انبار).
فزايش كيفيت توليد و كاهش دوباره كاري و ضايعات.
كاهش زمانهاي تاخير ساخت.
افزايش بهره وري و شاخص زماني استفاده از ماشين آلات.
داشتن رابطه حسنه با فروشندگان.
كاهش نياز به كارگر غير مستقيم نظير انباردار ، بازرس مواد و غيره.

ساختار برنامه ريزي سيستم JIT
الف-  آگاهي و مطالعه پيرامون سيستم توليد به موقع
ب-  تشكيل كميته راهبري
ج-  تشكيل گروه ارزيابي
د-  برنامه مشاركت كاركنان
ه-  در اين مرحله ارزيابي استراتژيك سازمان مي بايست صورت پذيرفته و فرصتهاي به وجود آمده تعيين گردد . پس از اين طراحي فعاليتها و اقدامات اصلاحي به شكل كامل براي پروژه بهبود در شركت شكل خواهند گرفت.
اندازه گيري كارايي در سيستم JIT
 
زمان ، يکي از عوامل بسيار مهم در سيستم JIT است . بنابراين اندازه گيري زمان مي تواند راهنمايي درجهت اطمينان از انجام وظايف و عدم وجود موانع بر سر راه توليد باشد.
مدت زماني كه لازم است يك محصول فرآيند توليد را طي كند تا به محصول نهايي تبديل شود، سيكل زماني توليد ناميده مي شود. اين سيكل زماني شامل چهار عنصر جداگانه است :

 -
زمان پردازش و توليد محصول ;

-
زمان انبارداري و نگه داشته شدن محصولات پشت ماشين آلات ;

-
زمان حركت و نقل و انتقالات توليدات بين واحدهاي توليدي ;

-
زمان بازرسي و كنترل كيفيت .

 
ازميان اين چهار زمان فقط زمان پردازش و توليد براي محصول ارزش ايجاد مي كند وساير عناصر نه تنها هيچ ارزشي به محصول نمي دهند بلكه هزينه زا نيز هستند.
براي اندازه گيري كارايي سيستم توليد JIT از نسبتي به نام نسبت كارايي توليد استفاده مي شود. اين نسبت زمان صرف شده در فعاليت هايي كه ارزش افزوده ايجاد مي كنند را به صورت درصدي از كل سيكل زماني بيان مي كند و به شرح زير است :
نسبت كارآيي = زمان پردازش و توليد / سيكل زماني . 100
هدف از نسبت كارايي ، يك زنگ خطر است براي مواقعي كه زمانهاي فاقد ارزش افزوده زياد هستند. بهبود اين نسبت مطمئنا روي هزينه ها اثر مي گذارد. (حسابداري سيستم JIT
وقتي شرکتي از سيستم کامل JIT استفاده مي کند ، سيستم هزينه يابي ساده مي شود ، حساب کنترل مواد حذف مي گردد و چون مواد وارده مستقيما در حساب کار در جريان ثبت مي شود ، لذا به جاي حساب کار در جريان از حساب جديدي به نام حساب مواد و موجودي در جريان  استفاده مي گردد و در نتيجه عمليات ثبت دفتري کاهش مي يابد. زيرا انبار مواد وجود ندارد ، 
برخي از شرکت هاي بزرگي که در حال حاضر از سيستم JIT استفاده مي کنند ، عبارتند از:
1- شرکت تويوتا ژاپن
2- شرکت جنرال موتورز آمريکا
3- شرکت فورد آمريکا
4-  شرکت توليدي مجيک
5-  شرکت ايران خودرو ايران (به صورت محدود)

 
نتيجه گيري
بنابراين مي توان گفت سيستم JIT عبارت از سيستمي است که مواد به موقع و به حد نياز خريداري و همزمان در فرآيند توليد ، مصرف و به کالاي ساخته شده در طي روز تبديل شود و بلافاصله بسته بندي ، بارگيري و براي مشتريان ارسال گردد. چنين سيستم بسيار دقيق ، مستلزم برنامه ريزي دقيق ، هماهنگي موثر ، همکاري صميمانه بين کارکنان و مديران است و هنگامي تحقق پيدا مي کند که فرهنگ سازماني مطلوب و وجدان کاري واقعي و انضباط پذيري داوطلبانه و خود کنترلي در يک کار گروهي وجود داشته باشد.
پي نوشت
1- Just In Time inventory management

2- Buffer

3- Non – value added costs

4-  Total Qualituy Control (TQC)

5-  Group technology

6- Raw & In-Process Inventory

7- Tracking Costs

8- Backflush (Delayed) Costing

 
منابع و ماخذ
مقالات و کتابها

دکتر رضا شباهنگ / حسابداري مديريتنشريه ي 131 سازمان حسابرسي /82 13.

-  C.E.Cheng – S.Podles.K.E /
نظام توليد بهنگام / London / 1998

عزيز عالي ور / حسابداري صنعتي (جلد 1) / نشريه ي 158 سازمان حسابرسي / 1383.

دکتر احمد هومن / حسابداري صنعتي 1 / تهران / انتشارات / 1383.

دردانه داوري / نگرشهاي مختلف به مديريت توليد در دهه اخير/ ماهنامه علمي - آموزشي در زمينه مديريت / تدبير، شماره 106.

نوري و رادفورد/ مباحث نوين در مديريت توليد و عمليات / ترجمه دردانه داوري / انتشارات سازمان مديريت صنعتي / 1379.

-  WHARTON, IJ, D. REID AND F.WHITE, AN FMPIRICAL STUDY OF MANUFACTURINGAPPROACHES OVER TIME; PRODUCTION AND INVENTORY MANAGEMENT JOURNAL V58,NO.4, 1997

-  AHLSTROM, PAR, KORLSSON, CHRISTER, SEQUENCES OF MANUFACTURINGIMPROVEMENT INITIATIVE: THE CASE OF DELAYERING: INTERNATIONAL JOURNAL OFOPERATIONS AND PRODUCTION MANAGEMENT, V20, NO11,2000

-  ROSS, D.F, ALIGNING THE ORGANIZATION FOR WORLD - CLASS MANUFACTURING;PRODUCTION & INVENTORY MANAGEMENT JOURNAL 32, NO.2, 1999

-  RONALD.W.HILTON , MANAGERIAL ACCOUNTING , McGraw-Hill. INTERNATIONAL EDITION

-  MARY A.MEIGS – ROBERT F.MEIGS – WALTER B.MEIGS , FINANCIAL ACCOUNTING , McGraw-Hill.

-  Drury, C Management and Cost Accounting 5th edition (Thompson Learning Press, 2000) 
سايت هاي اينترنتي

سايت اينترنتي سازمان مديريت صنعتي www.imi-ir.org

سايت اينترنتي انجمن حسابداران رسمي آمريکا www.AICPA.org

سايت اينترنتي www.clubpom.com

سايت اينترنتي www.modir.ir

سايت اينترنتي مجله Acountancy ، www.aicpa.org/pubs/jofa/joahome.htm

سايت اينترنتي www.tadbir_119.com

سايت اينترنتي www. worldclass manufacturing. com

سايت اينترنتي   http://personal.ashland.edu/~rjacobs/m503jit.html

سايت اينترنتي http://www.globalkitting.com/JIT.shtml

 


نظرات شما عزیزان:

نام :
آدرس ایمیل:
وب سایت/بلاگ :
متن پیام:
:) :( ;) :D
;)) :X :? :P
:* =(( :O };-
:B /:) =DD :S
-) :-(( :-| :-))
نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه:








ارسال توسط محسن مقصودی

آرشیو مطالب
پيوند هاي روزانه
امکانات جانبی
ورود اعضا:

نام :
وب :
پیام :
2+2=:
(Refresh)

<-PollName->

<-PollItems->

خبرنامه وب سایت:





آمار وب سایت:  

بازدید امروز : 2
بازدید دیروز : 0
بازدید هفته : 2
بازدید ماه : 4
بازدید کل : 17802
تعداد مطالب : 7
تعداد نظرات : 0
تعداد آنلاین : 1